Ι.Κ.Ε. 5

Ρώμη : από τη φιλοσοφία στην πολιτική.
Στωϊκοί: ο πολίτης του κόσμου.  

Πολίτευμα αυστηρό που βασίζεται στην αφοσίωση των πολιτών στα κοινά και αναδεικνύει τη λιτότητα, την αυταπάρνηση και τη χρηστότητα σαν προσδιοριστικά στοιχεία του πολίτη. Είναι το Λατινικό αντίστοιχο της Σπάρτης (με τις διαφορές όμως που είδαμε). Λόγω της λιτότητας και της αυστηρότητας η πνευματική της ζωή είναι περιορισμένη.  Η φιλοσοφία έρχεται στη Ρώμη από το Ρόδιο φιλόσοφο Παναίτιο, ο οποίος μεταφέρει τη στωική φιλοσοφία. Η στωική φιλοσοφία είναι το ρεύμα που αναπτύσσει στην Αθήνα μετά το θάνατο του Αριστοτέλη ο Ζήνων ο Κητειεύς από το Κήτειο της Κύπρου. Αυτός δίδαξε στη ποικίλη στοά των Αθηνών (γι αυτό ονομάστηκε στωική φιλοσοφία). Ο Ζήνων επιμένει σε ορισμένα καινούργια στοιχεία για τον προσδιορισμό της προσωπικότητας και της ταυτότητας του ατόμου έξω από τη σχέση του με την πόλη αλλά από την σχέση του με τον λόγο. Το γεγονός της σχέση του με τον λόγο τον συνδέει με τους άλλους ανθρώπους και έτσι τον μεταβάλλει σε πολίτη του κόσμου.

Η 2η στοά του Παναίτιου εισάγεται στη Ρώμη. Αυτός σπούδασε σε διάφορα μέρη μεταξύ των οποίων η Αθήνα και η Πέργαμος. Στη Ρώμη δίδαξε την εποχή των Γράκχων (Τιβέριος Γράκχος 163-133 π.Χ. και Γάιος Γράκχος 153-121 π.Χ.) που έκαναν τις τελευταίες μεγάλες δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Έτσι αποκτά φιλοσοφικό υπόβαθρο το πολίτευμα.

Ο Ποσειδώνιος (μαθητής του Παναίτιου), Έλληνας και αυτός γράφει επίσης τη Ρωμαϊκή ιστορία. Από τον Πολύβιο και τον Ποσειδώνιο εμπνέεται ο Ρωμαίος ιστορικός Σαλούστιος 86-35 π.Χ. Αυτός ανήκει στην επόμενη γενιά και είναι περίπου σύγχρονος του Κικέρωνα 106-43 π.Χ.   Την εποχή αυτή απασχολεί τους Ρωμαίους η απώλεια της παλιάς πολιτικής εποχής που είχε συνδεθεί με τις μεγάλες στρατιωτικές νίκες. Αιτία γι αυτό θεωρείται ότι είχε απλωθεί πολύ η δημοκρατία αλλά και το κράτος της Ρώμης προς τα έξω. Θεωρείται δηλαδή ότι η αυτοκρατορία υπονομεύει την χρηστότητα του πολιτεύματος. Αυτό είναι και στοιχείο προβληματισμού των Ευρωπαίων μετέπειτα (την εποχή των σύγχρονων αυτοκρατοριών). Ο Σαλούστιος προσπαθεί να εξηγήσει τις ηθικές αλλαγές με την επέκταση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Αρχίζει να εξιδανικεύεται το παλαιότερο Ρωμαϊκό πολίτευμα, η Ρώμη ως RES PUBLICA  δημόσιο πράγμα, το αγαθό πολίτευμα της καλής εποχής, της αδιάφθορης Ρώμης της εποχής του Κάτωνα. Όλα αυτά συμβαίνουν τον 1ο αιώνα π.Χ με υπόβαθρο την ιστορία του Πολύβιου. Εν τέλη είναι καθοριστική η συμβολή του Πολύβιου και του Παναίτιου στην ανάπτυξη της πολιτικής σκέψης στη Ρώμη.