Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ

16^ος αιώνας

1518   Μάξιμος ο Γραικός, Ρωσία : μετάφραση ελληνικών εκκλησιαστικών κειμένων στη ρώσικη γλώσσα

1539   ναός Αγ. Γεωργίου στη Βενετία

1544  Νικόλαος Σοφιανός, «Γραμματική λαϊκής γλώσσας»

      Πατριαρχική  Σχολή της Κων/πολης ( 1555 Ιωάννης Ζυγομαλάς – 1620 Κύριλλος Λούκαρις – 1627 Τυπογραφείο – 1638 μετάφραση Αγ. Γραφής στη νεοελληνική <Μάξιμος Καλλιπολίτης> - Θεόφιλος Κορυδαλεύς)

1593   Ιερεμίας ο Β΄, ελληνικά σχολεία στις επαρχίες

17^ος – 18^ος αιώνας

      1631  «Βιβλίον Ιστορικόν», Δωρόθεος Μονεμβασίας

1665   «Φλαγγινιανό Φροντιστήριο» - Βενετία – σημαντική εκδοτική δραστηριότητα

Σχολές	Δάσκαλοι του Γένους
17ος αιώνας - Αγράφων ( Γούβα – Καρπενήσι – Αιτωλικό )	Ευγένιος Γιαννούλης -Αναστάσιος ο Γόρδιος
1760 – Μεσολόγγι Παλαμαία Σχολή	Παναγιώτης Παλαμάς
Μοσχόπολη 1740 «Ελληνικόν Σχολείον»(νέα Ακαδημία)	Θ. Καβαλιώτης – μον. Δανιήλ Τυπογραφείο 1730
Ιωάννινα Σχολή Μ. Γγιόνμα 1672 Μαρουτσαία Σχολή 1742 Επιφάνειος Σχολή 1645	1715, Γεώργιος Σουγδουρής – Μεθόδιος Ανθρακίτης 1736 – Μπαλάνος Βασιλόπουλος Ευγένιος Βούλγαρης 1742-1753
Αθήνα -Επιφάνειος 1683 -«κοινό και δημόσιο σχολείο και φροντιστήριο» 1728 -Σχολή Ντέκα 1762	Μιχαήλ Μήτρου ( μητρ. Αθηνών Μελέτιος )
Πάτμος 1713	Μακάριος Καλογεράς
Ζαγορά Πηλίου 1776
Χαλκιδική Αθωνιάς Σχολή 1749	Μεθόδιος Ανθρακίτης – Ευγένιος Βούλγαρης – Νεόφυτος Καυσοκαλυβίτης – Παναγιώτης Παλαμάς – Αθανάσιος Πάριος
Ακαδημία Ιασίου 1765	Ιώσηπος Μοισιόδαξ ( και στο Βουκουρέστι )
Κων/πολη Μεγάλη του Γένους Σχολή 1663..	Αλ. Μαυροκορδάτος 1665 – 1672 – Αντώνιος Σπαντωνής – Σεβαστός Κυμινήτης – Νικόλαος Κριτίας 1714
Ανδριανούπολη	Αλέξιος Σπανός (αρχές 17ου)
Σιάτιστα – Κοζάνη – Καστοριά – Θεσ/νίκη
Περιοχές Ευξ. Πόντου Στενίμαχος - Φιλιππούπολη

1791     Ελληνική «Εφημερίς», Βιέννη ( μέχρι 1797 ) – Μαρκίδες Πούλιου

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΣ ( 1750 – 1830 )

     ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ ( 1757 – 1798 )

«Φυσικής απάνθισμα» - «Βιβλίον των ντελικάτων εραστών» - «Ηθικός τρίπους» - «Θούριος» 1797 – «Σύνταγμα» - «Χάρτα της Ελλάδος»

Όραμά του μια παμβαλκανική δημοκρατία με κυριαρχία του ελληνικού στοιχείου.

     ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ ( 1748 – 1833 )

Εκδόσεις αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων -   πολιτικά φυλλάδια – θέσεις για την ελληνική γλώσσα. «Αδελφική Διδασκαλία» 1798 , «Άσμα πολεμιστήριον», «Προλεγόμενα» στους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς.

     ΙΩΣΗΠΟΣ ΜΟΙΣΙΟΔΑΞ ( 1730 – 1800 )

Ο ριζοσπαστικότερος από τους διδασκάλους. Ο πρώτος που ασχολήθηκε με παιδαγωγικά ζητήματα. «Παιδαγωγία» 1779 – εκδ. Βενετία [ παιδαγωγικές αντιλήψεις του J. Locke ], σημαντικές προτάσεις για την εκπαίδευση των υπόδουλων Ελλήνων -- «Απολογία» -- «θεωρία γεωγραφίας».

     ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΑΤΑΡΤΖΗΣ ( 1730 – 1807 )

Εκπρόσωπος του φαναριώτικου διαφωτισμού – «Εγκώμιον φιλοσόφου», «Γνώθι σαυτόν», «Σχέδιον αγωγής», δοκίμια για τη γλώσσα και την εκπαίδευση.

     ΚΩΝ/ΝΟΣ ΚΟΥΜΑΣ ( 1777 – 1836 )

Λόγιος και διδάσκαλος του Γένους. Ασχολήθηκε με τα προβλήματα της εκπαίδευσης και έκανε μεταφράσεις και συγγραφή βοηθημάτων για τους μαθητές.

«Σύνταγμα φιλοσοφίας» 1818, «Λεξικόν δια τους μελετώντας τα των παλαιών Ελλήνων συγγράμματα» 1826, «Ιστορία των ανθρωπίνων πράξεων από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι του 1831» 1832.

Διδάκτωρ του Παν/μίου της Λειψίας, μέλος Ακαδημιών Μονάχου και Βερολίνου. Δντης ελληνικού σχολείου Τεργέστης.

     Δ. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ ( 1758 – 1832 ) – Γ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΣ ( 1753 – 1844 )

«Νεωτερική Γεωγραφία» 1791.

Από τον χώρο του κλήρου :

-        Κοσμάς ο Αιτωλός ( 1714 – 1779 ) ---- «Διδαχές»

-        Ευγένιος Βούλγαρης ( 1716 – 1806 ) -----«Σχεδίασμα περί ανεξιθρησκείας», μεταφράσεις έργων του Voltaire και του  Rousseau.

-        Νικηφόρος Θεοτόκης ( 1731 – 1800 ) ----«Στοιχεία Φυσικής», «Κυριακοδρόμιον».

-        [ Νικόδημος Αγιορείτης ( 1749 – 1809 ) αντίπαλος του διαφωτισμού – σημαντική συγγραφική δραστηριότητα στο χώρο της ορθόδοξης θεολογίας ].