Ρωμαϊκή Ιστορία

754 πΧ 714 616 509	Η Ιταλία από το 800 ως το 500 π.Χ. Ετρούσκοι – Σαμνίτες – Λατίνοι (αρχαίοι λαοί που κατοικούσαν στην κεντρική και   βόρεια Ιταλία) (αρχαία ετρουσκική κατοικία)                             Η παράδοση θέλει τον Ρωμύλο να ιδρύει την Ρώμη το 754 πΧ.       Ο Νουμάς (714-672) ένας από τους σημαντικότερους βασιλείς και σπουδαίος νομοθέτης.      Ταρκίνιος ο πρεσβύτερος (616-578) εισάγει ελληνικά και ετρουσκικά έθιμα στη Ρώμη (υιός του κορίνθιου Δημάρατου)      509 πΧ – δημοκρατική επανάσταση και κατάργηση της μοναρχίας (τελευταίος από τους επτά βασιλείς ο Ταρκίνιος ο μεγαλειώδης) (στην εικόνα – δίπλα – η περιοχή κυριαρχίας των Ετρούσκων)	Alba + Lavinium = Ρώμη (περ. από 814 – 729 πΧ). 3 φυλές: Tities, Ramnes, Luceres -Βασιλιάς (rex) -Κούριες – φρατρίες (curiae) -Σύγκλητος (senatus): «πατρίκιοι» (patres) -«πελάτες» (lients) -«πληβείοι» (plebs) Η ρωμαϊκή κοινωνία
509 494 450 445 390 338 280 264 219 197 190 171 146 133 124 102 91 82 63 60 46 43 30	Η περίοδος της δημοκρατίας (509 – 30 πΧ).     509 πΧ - «Ο βιασμός της Λουκρητίας» θεωρείται το γεγονός που οδήγησε στην ανατροπή της βασιλείας και την ανακήρυξη της ρωμαϊκής δημοκρατίας. Την ίδια εποχή ανατρέπεται η τυραννία στην Αθήνα      494/3 πΧ – η σύγκρουση των «πληβείων» με τους «πατρικίους» οδηγεί στη θέσπιση του θεσμού των «δημάρχων» (tribuni plebis). O όρος δημιουργήθηκε από τον χωρισμό της Ρώμης σε 4 μέρη (tribus). Σταδιακά οι δήμαρχοι έφτασαν τους δέκα.      450 πΧ. – νέα επιτυχία των πληβείων: οι πατρίκιοι και η Σύγκλητος αναγκάζονται να αναγνωρίσουν τον κώδικα αστικού δικαίου με το όνομα «Δωδεκάδελτος». Το 445, με νέο νόμο (Lex Canuleia), επιτρέπεται ο γάμος μεταξύ πληβείων και πατρικίων.      390 πΧ. – εισβολή των Γαλατών, κατάληψη της Ρώμης. (“vae  victis” : η ιστορική φράση ειπώθηκε όταν οι Ρωμαίοι πλήρωναν χρυσό στους κατακτητές).      338 πΧ. – Η Ρώμη κυριαρχεί σε ολόκληρη την κεντρική Ιταλία έχοντας νικήσει στους πολέμους με τις λατινικές πόλεις. Το 295 πΧ, μετά τη νίκη στο Σεντίνο της Ουμβρίας (Ετρούσκοι, Γαλάτες και Σαμνίτες) η Ρώμη κυριαρχεί στις βόρειες περιοχές και επεκτείνεται και άλλο προς τον Νότο.      Η Ρώμη, για να διασφαλίσει τα νέα εδάφη της, δημιουργεί τον θεσμό των «αποικιών» (coloniae).      280-279, 275 πΧ. - Ο Πύρρος, βασιλιάς της Ηπείρου, εκστρατεύει στην Ιταλία για να ενισχύσει τις ελληνικές πόλεις απέναντι στους Ρωμαίους. Η αποτυχία της προσπάθειάς του θα οδηγήσει στην απόλυτη κυριαρχία της Ρώμης σε όλη την ιταλική χερσόνησο. Πόλεμοι με την Καρχηδόνα 1ος πόλεμος: 264-241 πΧ Σύγκρουση στη Σικελία – η Σικελία γίνεται η πρώτη ρωμαϊκή «επαρχία» (provincia). 2ος πόλεμος: 219-202 πΧ. O Αννίβας γίνεται αρχηγός των Καρχηδονίων. Εκστρατεύει στην Ιταλία αφού περάσει από τα Πυρηναία και τις Άλπεις και, μαζί με τους Γαλάτες, παρακάμπτει  τη Ρώμη και καταλαμβάνει τη νότια Ιταλία. Μεγάλη νίκη του στις Κάννες.. 212 πΧ – οι Ρωμαίοι καταλαμβάνουν τις Συρακούσες. Ο Αρχιμήδης έχει βοηθήσει στην άμυνα της πόλης και σκοτώνεται κατά την κατάληψή της. 207 πΧ. Οι Καρχηδόνιοι ηττώνται στην Ιταλία και ο πόλεμος μεταφέρεται στην Αφρική. 202 πΧ. Ο Αννίβας συντρίβεται από τον Πόπλιο Κορνήλιο Σκιπίωνα στη Ζάμα της Αφρικής. Η Ισπανία και οι καρχηδονιακές κτήσεις γίνονται ρωμαϊκές επαρχίες.       Οι πόλεμοι κατά της Ελλάδας. 197 πΧ. – Στις Κυνός Κεφαλές, ο Φίλιππος ο Ε΄, βασιλιάς της Μακεδονίας, ηττάται από τους Ρωμαίους και τους συμμάχους τους (Αιτωλοί, Ρόδος και Πέργαμος) 190 πΧ. – Στη Μαγνησία της Μ. Ασίας, ο Αντίοχος, βασιλιάς του κράτους των Σελευκιδών ηττάται από τους Ρωμαίους. 171/168 πΧ. – ήττα του διαδόχου του Φιλίππου, Περσέα, στην Πύδνα από τους Ρωμαίους. Η Μακεδονία χωρίζεται σε 4 μικρά κρατίδια, με άρχοντες υπόλογους σε συμβούλιο. 146 πΧ. – Οι Ρωμαίοι συντρίβουν την Αχαϊκή συμπολιτεία και τους συμμάχους της στη Λευκόπετρα κοντά στον Ισθμό της Κορίνθου. Η Ελλάδα υποτάσσεται ολοκληρωτικά στους Ρωμαίους. 3ος καρχηδονιακός πόλεμος (149-146 πΧ) Οι Ρωμαίοι (Σκιπίων Αιμιλιανός) νικούν και καταστρέφουν ολοκληρωτικά την Καρχηδόνα παρά την ηρωική της προσπάθεια να τους αντισταθεί. 133 πΧ. - Ο βασιλιάς Άτταλος ο Γ΄ κληροδοτεί το βασίλειο της Περγάμου στους Ρωμαίους! Εμφύλιοι πόλεμοι Α΄ Φάση 133 πΧ Τιβέριος Γράκχος : μεγάλη αγροτική μεταρρύθμιση. Η Σύγκλητος θα εναντιωθεί και τον επόμενο χρόνο θα δολοφονηθεί με πολλούς υποστηρικτές του 124 πΧ Ο αδελφός του Τιβέριου, Γάϊος Γράκχος, εκλέγεται δήμαρχος και συνεχίζει το έργο του αδερφού του. Χιλιάδες οπαδοί του θα δολοφονηθούν και ο ίδιος θα αυτοκτονήσει για να μη συλληφθεί από τους συγκλητικούς 107 πΧ Ο Μάριος γίνεται ύπατος και θριαμβεύει στην Ισπανία και τη Νουμιδία. 102πΧ. Ο Μάριος συγκεντρώνει την εξουσία στα χέρια του και αντιμετωπίζει τον μεγάλο κίνδυνο των Κίμβρων και Τευτόνων(γερμανικά φύλα) στον βορρά. Μέτρα υπέρ του Δήμου. Β΄ Φάση 91-88 πΧ Ιταλικός ή Συμμαχικός (εμφύλιος) πόλεμος 88πΧ 82πΧ Ο Σύλλας ηγείται των ρωμαϊκών λεγεώνων στο πόλεμο κατά του Μιθριδάτη. Σύγκρουση Μάριου – Σύλλα. Νέος εμφύλιος, περίοδος «τρομοκρατίας» με απίστευτες σφαγές. Δικτατορία του Σύλλα 78-72πΧ Ο εμφύλιος μεταφέρεται στην Ισπανία. Νέος ηγέτης των «συγκλητικών» ο Γναίος Πομπήιος 63πΧ Συνομωσία του Κατιλίνα. Ο Κικέρων ύπατος της Ρώμης. 60 πΧ Η πρώτη τριανδρία: «Καίσαρ – Πομπήιος – Κράσσος» 49 πΧ Οριστική σύγκρουση Πομπήιου – Καίσαρα. Νίκη του Καίσαρα στη Φάρσαλο της Θεσσαλίας 46 πΧ 44 πΧ Δικτατορία του Καίσαρα. Σημαντικά μέτρα για τη διοίκηση του ρωμαϊκού κράτους Δολοφονία του Καίσαρα από τους συγκλητικούς. Γ΄ Φάση 43πΧ 37 πΧ 32πΧ Η δεύτερη τριανδρία: «Αντώνιος – Λέπιδος – Οκταβιανός». Το 40 πΧ, συμμετέχει και ο στρατηγός Σέξτος Πομπήιος. Οριστική νίκη του Οκταβιανού επί του Σ. Πομπήιου και του Λέπιδου. Ο Οκταβιανός συντρίβει τον στόλο του Αντωνίου και της Κλεοπάτρας στο Άκτιο και σε λίγο θα καταλάβει και την Αλεξάνδρεια (30πΧ).                Ο Οκταβιανός (μαρμάρινη προτομή)	Ο βασιλιάς αντικαθίσταται από τους «δύο υπάτους» (consul) που είχαν σημαντικότατες εξουσίες και εκλέγονταν κάθε χρόνο. Κανείς δεν μπορούσε να διεκδικήσει ξανά το αξίωμα πριν περάσουν δέκα χρόνια από την προηγούμενη θητεία του.                       Νέοι θεσμοί: «Δικτάτωρ» (dictator) : θεσμός που δίνει απόλυτη εξουσία σε έναν ύπατο για έξι μήνες και μόνο σε εξαιρετικές περιστάσεις Οι «δήμαρχοι» έχουν δικαίωμα να σταματήσουν την εφαρμογή υπατικών και συγκλητικών αποφάσεων μέσα στην περιοχή τους (veto). Κατοχυρώνεται η απόλυτη προστασία της ζωής τους. Ένας πατρίκιος δεν μπορεί να εκλεγεί δήμαρχος. (Από το 287 πΧ, οι πληβείοι καταφέρνουν να έχουν ισχύ νόμου τα plebiscita, δηλ. οι αποφάσεις των δημάρχων.) «Πραίτωρ» (praetor): νέος δικαστικός θεσμός με σημαντικές στρατιωτικές εξουσίες. Υπήρχε ο praetor urbanus για την εκδίκαση των αστικών υποθέσεων και ο praetor peregrinus για την εκδίκαση υποθέσεων που αφορούσαν ξένους. Κήνσορες (censores): έκτακτοι  άρχοντες με σημαντικές εξουσίες για 16 μήνες, κάθε 5 χρόνια.    Οι περισσότερες ελληνικές σικελικές πόλεις κρατάνε ουδέτερη στάση.    Οι Ρωμαίοι αρχίζουν να ελέγχουν πόλεις στις ιλλυρικές ακτές που απειλούν τη μακεδονική επικράτεια (229 πΧ., Επίδαμνος, Απολλωνία).    Οι Ρωμαίοι για να αποφύγουν την επέμβαση των Μακεδόνων στην Ιταλία προς ενίσχυση του Αννίβα, προσεταιρίζονται τους Αιτωλούς και τους ετοιμάζουν για πόλεμο εναντίον του Φιλίππου Ε΄. (212πΧ). (δίπλα: το καρχηδονιακό κράτος κατά τον 2ο  πόλεμο με τους Ρωμαίους) Η Μακεδονία αναγνωρίζει την αυτονομία των ελληνικών πόλεων και εγκαταλείπει τις κτήσεις στην Ασία. Προσωρινές επιτυχίες του Φιλίππου στη Βαλκανική χερσόνησο. Η Πέργαμος, η Αχαϊκή συμπολιτεία και η Ρόδος  θα τιμωρηθούν για την υποστήριξη στους Μακεδόνες. Η Ρώμη αλλάζει γνώμη για τον ελληνικό πολιτισμό και τον θεωρεί διαφθορά για τα ρωμαϊκά ήθη (Μάρκος Πόρκιος Κάτων). Η Μακεδονία γίνεται ρωμαϊκή επαρχία και η περιοχή της Κορίνθου ανακηρύσσεται περιουσία του ρωμαϊκού λαού. Η Ελλάδα διοικείται από τον «πραίτορα» της Μακεδονίας. Λίβιος Ανδρόνικος: μετάφρασε Όμηρο στα Λατινικά Πλαύτος: κωμωδίες Ναίβιος & Έννιος: λατινικά έπη σε εξάμετρο Πακούβιος & ¨Ακκιος: τραγωδίες Πολύβιος(Έλληνας) από τη Μεγαλόπολη: γράφει – με πρότυπο τον Θουκυδίδη – την περίφημη «Ρωμαϊκή Ιστορία» του στα ελληνικά. -Το κοινωνικό πρόβλημα στη Ρώμη - Το  μεγαλύτερο πρόβλημα της Ρώμης ήταν ο αναδασμός της γης και ο πόλεμος μεταξύ των πλούσιων μεγαλο-γαιοκτημόνων από τη μία πλευρά και των εμπόρων, βιοτεχνών και ακτημόνων φτωχοκαλλιεργητών ή στρατιωτών από την άλλη. Το πρόβλημα παρουσιάζεται από πολύ παλιά και γι’ αυτόν τον λόγο συναντάμε δεκάδες «αγροτικούς νόμους» και μεταρρυθμίσεις. 118πΧ – πόλεμος κατά του Ιουγούρθα, βασιλιά της Νουμιδίας. Ο Σαλλούστιος γράφει τον περίφημο «πόλεμο κατά του Ιουγούρθα» και κριτικάρει τη διαφθορά και την απαράδεκτη εξωτερική πολιτική της Ρώμης. 89 πΧ – πόλεμος με τον Μιθριδάτη Στ΄, βασιλιά του Πόντου. 82πΧ - πλήρης επικράτηση του Σύλλα. Επιστροφή σε αυταρχικό και συγκεντρωτικό τρόπο άσκησης της εξουσίας. Θρίαμβος της Συγκλήτου απέναντι στον δήμο. (ο Λούκιος Κορνήλιος Σύλλας σε μαρμάρινη προτομή) Ο Γάιος Ιούλιος Καίσαρ συγγράφει την Ιστορία του πολέμου στην Γαλατία και τα Στρατιωτικά του Υπομνήματα. Εκτός από σπουδαίος στρατιωτικός και πολιτικός, υπήρξε και εξαιρετικός συγγραφέας. Κάτουλλος – λυρικός ποιητής Λουκίλιος – σατιρικός Λουκρήτιος – φιλόσοφος, ποιητής Κικέρων – ρήτορας, φιλόσοφος «DeRespublica”, “DeLegibus” κ.α. Σαλλούστιος – ιστορικός (εκτός των παραπάνω, γράφει και την ιστορία της συνομωσίας του Κατιλίνα) Τίτος Λίβιος – Ιστορία της Ρώμης Κικέρων                                 (μαρ.πρ.) Οι εξεγέρσεις των δούλων 136-132πΧ – η πρώτη εξέγερση του Εύνου στη Σικελία. 133 πΧ – η Πολιτεία του Ηλίου. Εξέγερση του Αριστόνικου στην Πέργαμο 104 πΧ – εξέγερση του Σάλβιο στη Σικελία 73-71πΧ – η εξέγερση των δούλων του Σπάρτακου 19πΧ – Βιργίλιος «Αινειάδα»

1^ο Γυμνάσιο Παλλήνης                                                                                Αρχαία Ιστορία.

Τάξη Α΄ Γυμνασίου

Ρωμαϊκή Ιστορία – ελληνιστικά χρόνια.

1	Νουμάς (714-672 πΧ) – μεγάλος ρωμαίος βασιλιάς και νομοθέτης
2	Δημιουργία του θεσμού των «δημάρχων» στην αρχαία Ρώμη. Ποια ήταν τα καθήκοντά τους και οι εξουσίες τους;
3	«Ο βιασμός της Λουκρητίας». Ποιο ήταν αυτό το περίφημο περιστατικό που οδήγησε στην πτώση της μοναρχίας και την εγκαθίδρυση μιας μορφής δημοκρατίας;
4	Τι σημαίνει ο όρος «δικτάτωρ» (dictator) για την αρχαία Ρώμη; Υπάρχει αντίστοιχο στην ελληνική αρχαιότητα;
5	Εισβολή των Γαλατών στην Ιταλία (390πΧ). Τι σημαίνει η φράση «οὐαί τοῖς ἠττημένοις» (vae victis), πότε ειπώθηκε, τι προηγήθηκε και τι θα ακολουθήσει;
6	Άρατος και Φιλοποίμην (πληροφορίες). Γιατί ο δεύτερος ονομάστηκε ο «έσχατος των Ελλήνων»;
7	Το βασίλειο της Περγάμου. Γιατί ο Άτταλος ο Γ΄αφήνει το κράτος του κληρονομιά στους Ρωμαίους (133πΧ);
8	Ποιος κατάστρεψε την Κόρινθο (146 πΧ), για ποιο λόγο και τι συμβολίζει αυτή η χρονολογία; Ποιος την ανοικοδόμησε και γιατί;
9	Ποιο ήταν το έργο των αδελφών Γράκχων; Ποιες μεταρρυθμίσεις προώθησαν;
10	Οι πόλεμοι των δούλων στην Ρώμη; Τι γνωρίζετε για την εξέγερση του Σπάρτακου;
11	Πολύβιος – Κικέρων – Τίτος Λίβιος
12	Ο Ιούλιος Καίσαρ ως συγγραφέας.

Να επιλέξετε ένα θέμα και να βρείτε πληροφορίες που θα παρουσιάσετε στην τάξη. Να συνεννοηθείτε με τους συμμαθητές σας ώστε να μην επιλέξετε όλοι τα ίδια θέματα.