1ο
Γυμνάσιο Παλλήνης / Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου
Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή
1. Δημοκρατία.
-Ιστορική
συγκρότηση του όρου «δημοκρατία» - αρχαιότητα, μεσαίωνας, νεότερη και σύγχρονη
διάσταση της έννοιας. Ο μαθητής μπορεί να ανατρέξει σε κείμενα της αρχαίας
ελληνικής λογοτεχνίας και να ανιχνεύσει εκεί τα στοιχεία που προσδιορίζουν τον
παραπάνω όρο. Ενδεικτικά αναφέρουμε το Α΄ και Β΄ βιβλίο της Ιστορίας του Θουκυδίδη με έμφαση στον Επιτάφιο λόγο του Περικλέους, την
κριτική παρουσίαση της δημοκρατίας από τον Πλάτωνα στον διάλογο Μενέξενος ή στο Η΄ βιβλίο της Πολιτείας, την παρουσίαση της
δημοκρατίας στο Δ΄ και ΣΤ΄ βιβλίο των Πολιτικών,
την παρουσίαση της δημοκρατίας στις Ικέτιδες
του Ευριπίδη κ.α. Μπορεί να μελετήσει
την έννοια της δημοκρατίας μέσα από σημαντικά κείμενα του ευρωπαϊκού και
νεοελληνικού διαφωτισμού (Ρουσσώ, Ρήγας, Ανώνυμος ο Έλλην κ.α.), να συγκροτήσει
τη διάστασή της μέσα από τα «επαναστατικά συντάγματα» του ’21, από λογοτεχνικά
κείμενα της νεότερης ελληνικής και ευρωπαϊκής λογοτεχνίας όπως: Οι Άθλιοι και το 1793 του Β. Ουγκώ, οι Σουάνοι
του Μπαλζάκ, η Ιστορία δύο Πόλεων του
Ντίκενς, κ.α.
-Κριτική
της σύγχρονης μορφής της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Ο μαθητής μπορεί να
προσεγγίσει κριτικά τον όρο μέσα από την τεράστια αρθρογραφία των εφημερίδων,
των περιοδικών και των πολιτικών προγραμμάτων και διακηρύξεων των πολιτικών
κομμάτων – ομάδων - οργανώσεων, μέσα από λογοτεχνικά κείμενα και πολιτικές
γελοιογραφίες, μέσα από τη διενέργεια έρευνας από τον ίδιο ή από ομάδα (μέχρι
τρία άτομα) για την άποψη των συμμαθητών του (ανώνυμα) για τη λειτουργία της
δημοκρατίας στην Ελλάδα και στον σύγχρονο κόσμο, κ.α.
-Δημοκρατία
και Σχολείο. Ο μαθητής μπορεί να μελετήσει τις διάφορες προσεγγίσεις και
ερμηνείες του «σχολικού» πρότυπου και της εκπαιδευτικής διαδικασίας (από την
αρχαιότητα μέχρι της σύγχρονες παιδαγωγικές προτάσεις, έχοντας υπόψη του το
φυλλάδιο της εργασίας του Α΄ τριμήνου για την κοινωνικοποιητική διαδικασία του
σχολείου και την αναφορά σε διάφορους στοχαστές {Μπέρνστην, Ίλιτς, Μπουρντιέ,
Μπάουλς & Γκίντις κ.α.}) και να ε κ φ ρ ά σ ε ι την άποψή του για τον τρόπο
με τον οποίο η μαθητική κοινότητα προσεγγίζει την ουσία του όρου «δημοκρατία»,
τον τρόπο με τον οποίο βιώνεται η «συμμετοχή» και η ανάδειξη της «προσωπικής
ιδιαιτερότητας» τού κάθε μαθητή μέσα από τις παιδαγωγικές διαδικασίες ( ή ό χ ι), την ιδιαιτερότητα της σχέσης μαθητή –
καθηγητή και την εμμονή ή μη διατήρησης παρωχημένων παιδαγωγικών προτύπων, την
προσωπική στάση του ίδιου του μαθητή και την απόλυτη ή μερική ενσωμάτωσή του σε
μια επιτυχημένη (ή αποτυχημένη) παιδαγωγική διαδικασία, την αποδοχή (από
πλευράς του και από πλευράς των συμμαθητών του) των «κοινωνικών ρόλων και
θέσεων» στο σύγχρονο σχολείο κ. α. Υπάρχει απεριόριστο υλικό για την εργασία
του μαθητή, από λογοτεχνικά και παιδαγωγικά κείμενα μέχρι θεατρικά έργα και
κινηματογραφικές ταινίες (π.χ. The Wall, Η παιδική χορωδία, μια πολύ παλιά ταινία
της δεκαετίας του ’70 που θίγει και τον κοινωνικό ρατσισμό στην τάξη: Στον κύριό μας με αγάπη , κ.α.)
2. Κοινωνικά προβλήματα.
-Ρατσισμός
(σύγχρονος, κοινωνικός, φυλετικός και πολιτικός). Ο μαθητής μπορεί να
προσεγγίσει τον τρόπο μέσα από τον οποίο η (κάθε) κοινωνία κατασκευάζει ένα
κοινωνικό μοντέλο και σύμφωνα με αυτό προσδιορίζει αυτούς που η ίδια θεωρεί
«φίλους» και αυτούς που θεωρεί «εχθρούς». Σε συνδυασμό με το μάθημα της
Ιστορίας, ο μαθητής ανιχνεύει την εικόνα του Ά λ λ ο υ μέσα από την ιστορική
αφήγηση (π.χ., συμμετέχει ενεργά και εκφράζει την άποψή του για το ενδιαφέρον
θέμα του τρόπου συγγραφής των ιστορικών βιβλίων που είναι εξαιρετικά επίκαιρο
στη χώρα μας), μέσα από την λογοτεχνία και την ποίηση (π.χ. οι Πέρσες του Αισχύλου, οι Τρωάδες του Ευριπίδη, ο εθνικός ύμνος, η
ποίηση του Βαλαωρίτη, η λογοτεχνία του μέσου του 20ου αιώνα, κ.α.),
μέσα από την κινηματογραφική καλλιτεχνική δραστηριότητα (π.χ. κοινωνική ανάλυση
του επίκαιρου φιλμ : 300, της
κοινωνικής ταινίας: Η Μάσκα, ο άνθρωπος
–ελέφαντας κ.α.), μέσα από την καθημερινότητα την οποία ζει στις μικρές
κοινωνίες των οποίων είναι μέλος κ.α.. Ο μαθητής μπορεί, επίσης, να αναπτύξει
σε συνεργασία με άλλον (άλλους) συμμαθητή του το σημαντικότατο θέμα της
σύγχρονης, πολυπολιτισμικής, νεοελληνικής πραγματικότητας: «Συμμαθητής μου,
αυτός ο Άλλος», ανταλλάσσοντας απόψεις και σχόλια, υπό μορφή κριτικής
συνέντευξης , συζήτησης και προβληματισμού για το πώς βλέπουμε τους αλλοδαπούς
συμμαθητές μας και πως μας βλέπουν εκείνοι…
-Φτώχεια,
αναξιοκρατία, διαφθορά, εγωκεντρισμός, κοινωνική αναλγησία, αδιαφορία, η
επιδίωξη (και απόκτηση) πλούτου ως πρότυπο κοινωνικής καταξίωσης,
εγκληματικότητα, η τρομοκρατία ως πολιτική πρόταση και μέθοδος δράσης, η
απαξίωση της ανθρώπινης ζωής, η πορνεία και πολλά άλλα.
Όλες οι παραπάνω θεματικές ενότητες
μπορούν να γίνουν αντικείμενο πολλαπλής (και πρωτότυπης) επεξεργασίας, π.χ. η
γαλλική επανάσταση και οι νέες δημοκρατικές αντιλήψεις μέσα από τη μουσική και
τα έργα π.χ. του Μπετόβεν, εικαστικές παρεμβάσεις στα ζητήματα των κοινωνικών
προβλημάτων (κολάζ, φωτογραφική έκθεση, επιλογή και έκθεση άρθρων και κειμένων
για το συγκεκριμένο θέμα, κατασκευή έργου: ζωγραφική, μακέτα, γλυπτική κ.α.),
συγγραφή λογοτεχνικού κειμένου που θα αναφέρεται σε ένα από τα παραπάνω, κ.α.
Οι
παραπάνω θεματικές ενότητες είναι ενδεικτικές
του τρόπου με τον οποίο μπορείτε να επιλέξετε ένα θέμα και να το δουλέψετε
διαθεματικά. Σε συνεννόηση με τον καθηγητή πρέπει να επιλέξετε ένα θέμα που σας
ενδιαφέρει και να το συζητήσετε μαζί του μέχρι την ημέρα που θα κλείσει το
σχολείο για τις διακοπές του Πάσχα. Η εργασία μπορεί να συμπίπτει και με άλλα
μαθήματα (αυτό άλλωστε είναι το ζητούμενο) επομένως πρέπει να συνεννοηθείτε και
με τους αντίστοιχους καθηγητές. Οι εργασίες θα παρουσιαστούν στη τάξη, θα
αξιολογηθούν και θα επιλεγούν οι καλύτερες για παραπέρα επεξεργασία και
παρουσίαση στο σχολείο.
